Adviesraad-lid Mark de Graaf: “Technologie heeft ons veel gebracht, maar ons ook losgemaakt van onze wortels”

De Adviesraad van CIIIC telt 21 zorgvuldig geselecteerde leden, die op inhoudelijke hoofdlijnen gevraagd en ongevraagd advies geven aan ons programmateam. Als vertegenwoordigers van de IX-community én ambassadeurs van IX in Nederland zijn zij cruciaal voor de verbinding met de industrie. Maar wie zijn die leden, wat doen zij en – vooral – hoe kijken zij naar IX?

In deel 8 Mark de Graaf, Professor Interaction Design bij Fontys Hogeschool in Eindhoven.

Wie ben je, wat doe je?

‘Ik ben Mark de Graaf, Lector Interaction Design bij Fontys Hogeschool ICT in Eindhoven. Dat is een heerlijke baan waar verschillende werelden in samenkomen: naast mijn bèta-achtergrond als natuurkunde promovendus, bestaat die uit design research, waar ik 15 jaar aan de TU/e op de faculteit Industrial Design actief in ben geweest, en onderwijsinnovatie, dat als een rode draad door mijn leven loopt.

In niet-westerse culturen bestaat ‘ik’ niet los van de mensen om je heen, en zo voel ik dat ook. Ik ben in de relaties met mijn familie, vrienden, collega’s. Ik voel me ook bewoner van deze wereld, met een verantwoordelijkheid daar goed voor te zorgen.’

Waarom ‘immersive’, wat heb je met nieuwe content/technologie?

‘Inhoudelijk ben ik gefascineerd door de relatie die mensen met de hoog-technologische wereld ontwikkelen. We leven in een spannende tijd, waarin technologie het niveau van tools ontstijgt en op gelijke hoogte met ons komt – of daarboven. Dat vraagt een heel andere vormgeving van die relatie, veel menselijker, veel intuïtiever. Immersive in combinatie met AI gaat hier vorm aan geven.’

Waarom wilde je in de Adviesraad, wat sprak jou specifiek aan in/aan het programma?

‘Er is altijd meer dan één reden. Met CIIIC gaan wij richting geven aan de ontwikkeling die ik net schetste. Het is belangrijk dat wij dat in Europa, met de intentie de samenleving mooier te maken, doen. Daar wil ik bij zijn. Het is voor mij ook weer wat dieper de wereld van de ontwerpers in duiken. In mijn periode bij Industrial Design heb ik veel mogen samenwerken met veel verschillende ontwerpers. Daar denk ik met veel liefde aan terug. Het is overigens ook gewoon een hele logische stap vanuit mijn onderzoek. Samen met BUas, MindLabs en een netwerk aan industriepartners  doen wij lange termijn onderzoek naar ‘digital realities’ in het SPRONG programma Digireal.’

Wat is jouw IX-droom/-missie?

‘Dat wij de technologie weer meer menselijk maken. Technologie heeft ons veel gebracht, maar ons ook losgemaakt van onze wortels, ons gevoel, onze natuur. Ik geloof echt dat we nu een slag kunnen maken waarin we onze menselijkheid weer terug in het centrum kunnen brengen, zodat we ons met echte aandacht, met gevoel aan deze overweldigende wereld en haar bewoners kunnen verbinden.

Dat kan op heel veel manieren. Onderwijs en training in meer dan levensechte situaties, spelen met toekomstscenario’s van een stad, waarin we samen door de mogelijkheden kunnen lopen, een rivier die een stem en een gezicht krijgt als we het over de toekomst hebben. En ga zo maar door.’

Welke ontwikkelingen in het veld zie jij, die jij belangrijk vindt om te versterken en waarom? Of: wat is in jouw ogen de belangrijkste ontwikkeling in het IX-vak (als onderdeel van de creatieve industrie)?

‘Het samensmelten van immersive met AI staat met stip op plaats één. Ik denk dat het heel belangrijk is dat we gaan experimenteren, grenzen leren kennen door er af en toe eens flink overheen te schieten. Dat wij, en niet het grote geld, gaan sturen op maatschappelijke waarde, en dat is veel meer dan geld. Daarom is het zo goed dat we hier de creatieve makers aan boord hebben, en dat daar – en dat is vrij uniek – ook geld voor hebben. Vaak zijn dat hele kleine bedrijfjes. Aan hen de uitdaging om ook immersive voor de samenleving op te schalen. Dat kan als ze zich nog slimmer organiseren, door creatieve ‘zwerm-organisaties’ te vormen.

Ik ken dit van de afstudeerders in industrial design: die hebben allemaal specialismen ontwikkeld en weten elkaar daar heel goed in te vinden, zodat ze samen complexe en grote opdrachten aankunnen. Dit gebeurt nu ook wel, maar ik denk dat dit het model kan worden. Je bent dan, als je met potentiële opdrachtgevers praat, nog meer een vertegenwoordiger van je zwerm dan alleen van je eigen onderneming.’

Publieke waarden speelt bij CIIIC een belangrijke rol, hoe kijk jij daarnaar? Extra stimulerend of een mogelijk obstakel?

‘Als we lef hebben, en fouten durven te maken, is het vooral een kans. Daar ben ik van overtuigd. Niet alleen in Europa, maar overal op de wereld zullen mensen vroeger of later klaar zijn met alle inbreuken op privacy, met manipulaties uit winstbejag. Verdienmodellen als die van Google zijn in diepste wezen pervers. Alles draait daarbij om het verdienen van geld, de algoritmes maximaliseren aandacht, niet maatschappelijke waarden. Polarisatie, bubbelvorming, angst worden door die algoritmes versterkt, omdat dat de meest effectieve manier is om aandacht vast te houden. Wij kunnen duurzame alternatieven ontwikkelen. Wij kunnen wél de maatschappelijke waarde centraal stellen, en verbinding boven polarisatie plaatsen.

Het interessante aan de ethische vraagstukken op het gebied van immersive en AI is overigens dat die pas echt worden bij het maken. Wij gaan ze scherp stellen/definiëren, en wij gaan antwoorden zoeken.’

Tenslotte, de Adviesraad geeft advies – wat is jouw boodschap aan de community? En hoe kunnen ze jou vinden en ‘inzetten’ om hun ideeën eventueel ook te delen met de community?

‘Met alle gedrevenheid en lef, en ondernemerschap die er al is in de CIIIC-gemeenschap kunnen wij heel veel bereiken, als we het samen doen. Zoek verbinding, deel je kennis gul, ben nieuwsgierig naar hoe je collega’s denken en werken. Denk groot en verder vooruit!

Daar kunnen kennisinstellingen bij helpen, daar kan ik bij helpen. Als je hier met mij over in gesprek wil gaan, het allerbeste werkt echt menselijk contact, bijvoorbeeld rond een Adviesraad-bijeenkomst. Mijn contactgegevens zijn: adviesraad@ciiic.nl of – je kunt ook direct mailen naar – m.degraaf@fontys.nl.’

Fotografie: Ben Houdijk